Pojecie gatunku

Jeszcze ciekawsze jest krążenie azotu, Ten pierwiastek znajduje się w atmosferze, gdzie stanowi prawie 4/5 części; jako amoniak również zawsze jest w powietrzu i glebie zawarty; w glebie istnieje on również jako azotany i azotyny różnych metali. Z tych jego różnych postaci najważniejszem źródłem dla roślin są azotany. Pobrane przez zielone rośliny azotany łącznie z cukrami służą do zbudowania białka roślinnego. Białko roślinne staje się istotnem źródłem białka zwierzęcego; białko jednak w ciele zwierząt utworzone ulega ciągłemu rozpadowi podczas proeesów z życiem związanych. Produktem rozpadu, który w najprostszej formie zabiera azot z ciała zwierząt to mocznik  który się wprost do gleby dostaje. Gleba jest jednak siedliskiem całego, ogromnego świata bakteryi; wśród nich znajdują się tam i takie, które rozłożą mocznik na amoniak. Amoniak jest złem źródłem azotu dla roślin gdyż tylko wyjątkowo, i to w małym stopniu, mogą one z niego czerpać azot, na swój pożytek. Lecz tej samej glebie, w której mocznik uległ rozkładowi na amoniak, znajdują. się inne bakterye, tak zwane bakterye nitryfikacyj ne, które mają zdolność utleniania amoniaku na kwas azotowy. Z metalami, w glebie zawartymi, może nowo wytworzony kwas azotowy utworzyć azotany, to jest te połączenia, które już wprost do zielonych roślin przejść mogą.Tak więc możemy stwierdzić krążenie zarówno węgla, jak i azotu przez rośliny do zwierząt, ze zwierząt do martwej przyrody, a potem na powrót do roślin; słowem widzi się, że Świat roślin i zwierząt uzupełniają się nawzajem tak, iż produkty i szczątki jednych służą za pokarm drugim; równocześnie także stwierdzamy, iż cała przyroda bierze udział w akcie krążenia pierwiastków, że więc życie wszelkich istot jest w związku z całością przyrody.

Pojecie gatunku. Mówiliśmy powyżej, że żywa substaneya występuje zawsze w osobnikach żywych, to jest w małych skupieniach, zdolnych do życia samodzielnego; gdybyśmy jednak badali mnóstwo różnorodnych osobników, n. p. mnóstwo zwierząt, tak, jak one nasunąć nam się mogą pod obserwacyę, to między niemi czasem zauważylibyśmy pewne podobieństwa, zarówno co do kształtu, jak i co do objawów życia. Łącząc w jedną grupę osobniki najpodobniejsze, a oddzielając od nich niepodobne, w końcu moglibyśmy zestawić sobie taką grupę zwierząt, w której cechy najistotniejsze byłyby u wszystkich osobników jednakowe, a różnice byłyby tylko wahnieniami cech osobnikowych. Tę grupę zwierząt, w której podobieństwo istotnych i niezmiennych cech między osobnikami jest największe, zwykle nazywa się gatunkiem zwierząt; nowsze zaś badania wykazały, że zwierzęta, które zaliczono do jednego lub do podobnych gatunków na podstawie cech morfologicznych, mają też i chemiczno-fizyologiczne właściwości bardzo podobne. Tak np. wykazano fizyologiczno-chemiczne podobieństwo między krwią gatunków podobnych, jako to: psa i wilka, kota i ocelota, a nawet człowieka i najwyższych małp (goryla, szympansa, orangutana i gibbona); dalej: znaleziono chemiczno-fizyologiczne różnice między spermą pochodzącą z różnych gatunków zwierząt, występujące nawet wówczas, kiedy morfologiczne elementy spermy są dość podobne, Różnorodność gatunków pod względem ich postaci, idzie więc w parze z ich różnorodnością fizyologiczną; łatwo więc zrozumieć że rezultaty badań fizyologicznyeh, przeprowadzone tylko na jednym gatunku zwierząt, nie pozwalają zazwyczaj na wysnuwanie ogólnych wniosków odnoszących się do całego państwa zwierzęcego. [patrz też: oesophagitis , mucyny , funkcja poznawcza  ]